افزایش عوارض صادرات محصولات کشاورزی با نگاه صادرات محور تعارض دارد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، بخشنامه ­ای در مورد تعیین عوارض صادراتی سیب­ زمینی (70 درصد)، گوجه ­فرنگی غیرگلخانه ­ای (100 درصد) و پیاز (120 درصد) در 19 آبان 1401 ابلاغ کرده­ است.

بنابر متن نامه، هدف سیاست­گذار تنظیم بازار داخلی عنوان شده حال آنکه استفاده از این ابزار سیاستی­ اثرات نامناسبی بر روی صادرات و ارزآوری، تولید کشاورزی، اشتغال و معیشت کشاورزان و حتی قیمت این محصول در محل مصرف بصورت بلندمدت خواهد داشت. به علاوه ممنوعیت و محدودیت صادراتی، موجب ­از دست رفتن پنجره فرصت­های پیش­ آمده جهت توسعه بازار و فروش محصولات می­شود. به نظر می­رسد این سیاست، بدون درنظرگرفتن فرصت قابل توجه بازار منطقه ­ای این محصولات در ایام کنونی، تنظیم گردیده که دو مورد از این فرصت­های موجود در بازار کشورهای پاکستان و قطر، در ادامه شرح داده شده است.

نیاز پاکستان به محصولات کشاورزی ایران

کشور پاکستان به دلیل وقوع سیل­های ویرانگر در اواخر تابستان امسال، متحمل خسارت­های فراوانی از جمله در زمینه کشاورزی شد. بنابر اظهارات وزیر تغییرات اقلیمی این کشور 45 درصد از زمین­های کشاورزی پاکستان بوسیله سیل از بین رفت. در نتیجه آن قیمت گوجه فرنگی 5 برابر و قیمت پیاز 3 برابر شد و همچنین محصولاتی مانند برنج، پنبه و میوه­جات نیز آسیب دیدند.

لازم به ذکر است که به گفته وحید احمد، رییس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و سبزیجات پاکستان، این کشور ماهانه به 150 هزار تن پیاز و 50 هزار تن گوجه نیاز دارد.

به گفته سیدرضا نورانی، رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، ایران توانایی صادرات 100 هزار تن پیاز و هر اندازه گوجه فرنگی مورد تقاضای پاکستان (در حد توان داخلی) را دارد اما عوارض 6 هزار تومانی مانع این امر شده است.

افزایش تقاضای محصولات کشاورزی در ایام جام جهانی قطر

یکی از رویدادهای مهم در سطح منطقه که می­تواند فرصت خوبی برای تولیدکنندگان و تجار ایرانی باشد، برگزاری رقابت­های جام­ جهانی فوتبال در قطر است. براساس تخمین مقامات قطری تعداد 5/1 میلیون نفر تماشاگر و گردشگر در بازه زمانی حدودا یک الی دو ماهه به این کشور می­آیند. در این مورد واردکنندگان قطری معتقدند که تقاضای محصولات غذایی و کشاورزی حتی تا چند مدت بعد از اتمام مسابقات افزایش می­یابد و قرار است که واردات نیز تا پس از جام جهانی ادامه داشته باشد.

مجموع واردات پیاز، سیب­زمینی و گوجه­فرنگی قطر در سال 2020، 80 میلیون دلار بوده است که میزان 3/25 میلیون دلار آن، معادل 64 هزار تن، از طریق ایران تامین شده است. لازم به ذکر است که کشورهای هند، پاکستان، ترکیه نیز رقبای منطقه­ای ایران در بازار قطر هستند. با توجه به افزایش جمعیت مصرف­کننده در بازه زمانی 2 ماهه در ایام جام جهانی، می­توان انتظار داشت که تقاضای بازار 80 میلیون دلاری قطر افزایش پیدا کرده و هدف رقابت صادرکنندگان منطقه­ و جهان باشد.

تعارض عملی رویکرد معاونت توسعه بازرگانی وزارت کشاورزی با نگاه صادرات محور

در چنین شرایطی انتظار می­رود که مسئولین امر، تجارت محصولات کشاورزی، خصوصا گوجه، پیاز و سیب زمینی را تسهیل نموده و راه­های نفوذ و توسعه بازار تجار ایرانی در قطر و افزایش صادرات به پاکستان را بگشایند.

کما اینکه سید جواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی ماه گذشته توسعه بازارهای صادراتی کشور را مأموریت ویژه این وزارتخانه عنوان کرد.

اگرچه بخش­هایی از دولت (همچون سازمان توسعه تجارت) رویکرد صحیحی در زمینه بهره­ برداری از بازارهای خارجی دارند اما متاسفانه بخشنامه معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی عملا در تعارض با رویکرد صادرات محور قرار دارد و آن را با خطر شکست مواجه می­کند.

لازم به ذکر است که رییس سازمان توسعه تجارت و معاون اقتصادی رییس جمهور در هفته آخر مهر ماه و در آستانه مسابقات جام جهانی فوتبال، با هدف توسعه تعاملات اقتصادی دو کشور و همچنین افزایش بهره­ برداری کشور از فرصت جام ­جهانی به قطر، رفتند.